Menkul Sermaye İradı Olarak 2023 Yılında Elde Edilen Kar Paylarının Beyanı Ve Vergilendirilmesi
1-) Genel olarak menkul sermaye iradı:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa (GVK) göre, gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabi olup menkul sermaye iratları gelir vergisine tabi gelir unsurları arasında sayılmıştır. GVK’nın 75’inci maddesine göre sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye üzerinden elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradı olup;
– Her nevi hisse senetlerinin kâr payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kâr payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları ile konut finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetlere ve varlık finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetlere ödenen faiz, kâr payı veya benzeri gelirler dahil.);
– İştirak hisselerinden doğan kazançlar (limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir.)
– Kurumların idare meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları (Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılır.).
Menkul sermaye iradı sayılmıştır.
2-) Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar paylarının Vergilendirilmesi:
2.1-) Kurumların 01.01.2003 Ve Daha Sonra Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri Kazançlarının Dağıtılmasından Doğan Kar Payları:
Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu kapsamında kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir;
– Her türlü hisse senetlerinin kar payları,
– İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
– Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.
193 sayılı GVK’nın (22/2) maddesine göre tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarınınyarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir (yani 2023 yılında elde edilen toplam kar payının yarısı) 150.000,00 TL’yi aşıyor ise beyan edilir. Beyana tabi başka gelir bulunmaması durumunda elde edilen toplam kar payının yarısı 150.000,00 TL’yi aşmıyorsa beyan edilmez. Yani sadece bu kar payı için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmez.
Tam mükellef kurumlar kar dağıtımı yaptıklarında, dağıtılan brüt kar payı tutarı üzerinden GVK’nın (94/6-b-i) maddesi gereği % 10 vergi kesintisi[1] yaparlar. 2023 yılında elde edilen toplam kar payının yarısı 150.000,00 TL’yi aştığı için beyan edilecekse; beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, karın dağıtımı aşamasında yapılan %10 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilir. Mahsup sonrasında kesilen vergi tutarı, hesaplanan vergi tutarını aşıyorsa kalan tutar mükellefe iade edilir.
Örnek: (ABC) Ltd. Şti. 2022 hesap dönemi kazancından kar dağıtımı yapmış olup şirket ortağı Aydın Bey’in hesabına net 480.000,00 TL kar payı ödemesi 15.06.2023 tarihinde yatırılmıştır. Aydın Bey’in başka bir geliri bulunmamaktadır.
– Menkul sermaye iratlarında tahsil esası geçerli olup Aydın Bey açısından kar payı 2023 takvim yılında elde edilmiştir. Bu sebeple beyan sınırının aşılması durumunda söz konusu kar payı gelirinin 2024 yılı Mart ayı içinde beyan edilmesi gerekmektedir.
– Aydın Bey’in elde ettiği brüt kar payı 960.000,00 TL olup şirket tarafından yapılan kesinti tutarı 96.000,00 TL’dir.
– Kar payının beyan edilip edilmeyeceği hususunda, kar payının vergiye tabi olan kısmı dikkate alınır. GVK’nın (86/1-c) maddesine göre 2023 yılı için beyan sınırı 150.000,00 TL ve Aydın Bey tarafından elde edilen kar payı 480.000,00 TL olduğundan, 480.000,00 TL’nin tamamının menkul sermaye iradı olarak beyan edilmesi gerekmektedir.
Beyan Edilecek MSİ: 480.000,00 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi: 124.400,00 TL
Mahsup Edilecek Vergi: 96.000,00 TL
Ödenecek Gelir Vergisi: 28.400,00 TL
2.2.-) Kurumların 01.01.1999 – 31.12.2002 Tarihleri Arasında Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri Kurumlar Vergisinden İstisna Edilmiş Kazançlarının Dağıtılmasından Doğan Kar Payları:
Kurumların 01.01.1999 – 31.12.2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının dağıtılmasından elde edilen kar paylarının vergilendirilmesi, 193 sayılı GVK’nın geçici (62/1-b) maddesine göre yapılır.
Mezkûr maddeye göre kurumların 1/1/1999 – 31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançların dağıtılması halinde, dağıtılan kar payı üzerinden vergi kesintisi yapılmaz. Gerçek kişilerce bu kapsamda elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Örnek: (B) Ltd. Şti. 2002 hesap dönemi istisna kaynaklı kazancını 2023 yılında dağıtmış olup şirket ortağı Mehmet Bey’in hesabına net 540.000,00 TL kar payı ödemesi 15.06.2023 tarihinde yatırılmıştır. Mehmet Bey’in başka bir geliri bulunmamaktadır.
– Mehmet Bey’in elde ettiği net kar payı tutarına 1/9’u olan 60.000,00 TL eklenir. Bulunan tutarın (540.000,00 + 60.000,00=600.000,00) yarısı olan 300.000,00 TL, GVK’nın (86/1-c) maddesinde yer alan 150.000,00 TL sınırını aştığı için beyan edilir. Beyan edilecek olan 300.000,00 TL’nin 1/5’i (60.000,00 TL), beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilir.
Beyan Edilecek MSİ: 300.000,00 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi: 67.000,00 TL
Mahsup Edilecek Vergi: 60.000,00 TL
Ödenecek Gelir Vergisi: 7.000,00 TL
2.3-) Kurumların 31.12.1998 Ve Daha Önceki Tarihlerde Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri Kazançlarının Dağıtılmasından Doğan Kar Payları:
Kurumların 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının dağıtılmasından elde edilen kar paylarının vergilendirilmesi, GVK’nın geçici (62/1-a) maddesine göre yapılır.
Buna göre kurumların, 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, kurumlarca tevkifat yapılmaz. Gerçek kişilerce bu kapsamda elde edilen kar payları gelir vergisinden istisna olup gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmez.
2.4-) Kurumların GVK’nın Geçici 61’inci Maddesi Kapsamında Yatırım İndirimi İstisnasına Tabi Tutulmuş Kazançlarının Dağıtılmasından Doğan Kar Payları:
GVK’nın geçici 61/1 maddesinde belirtilen esaslar kapsamında yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır.
Mezkûr madde kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
3-) Dar Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar paylarının Vergilendirilmesi:
GVK’nın (86/1-d) maddesinde; bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2023 yılı için 8.400,00 TL’yi aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceği belirtilmiştir.
Tam mükellef bir gerçek kişinin yabancı bir ülkede ortağı olduğu dar mükellef kurumdan elde ettiği kar payı, tevkifat ve istisnaya konu olmayan menkul sermaye iradı niteliğindedir.
Bu bakımdan Türkiye’de iş yeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayana dar mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının vergilendirilmesi, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, GVK’nın (86/1-d) maddesine göre yapılır.
[1] 4936 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereği 21/12/2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kesinti oranı % 10 olarak belirlenmiştir.
Comments are closed.