Bu yazımızda Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin neyi ifade ettiği, girişimcilerin neden bu bölgelerde yer alması gerektiği, bölgede yer almanın avantajlarının neler olduğu, nasıl iş yeri açılabileceği konularında bilgi verilmeye çalışılacaktır.
Teknoloji Geliştirme Bölgesi Nedir?
Teknoloji geliştirme bölgesi (teknopark ya da teknokent); yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsünün imkanlarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri/geliştirdikleri, teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği siteyi veya bu özelliklere sahip alanlardır.
İhtisas teknoloji geliştirme bölgesi ise aynı sektör grubunda ve bu sektör grubuna dâhil alt sektörlerde faaliyet gösteren girişimcilerin yer aldığı tematik Teknoloji Geliştirme Bölgeleridir.
4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği, bölgelerin oluşumu ve işleyişi ile ilgili temel mevzuattır.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin amacı; üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörleri arasında işbirliği sağlanarak:
– Ülke sanayinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması amacıyla teknolojik bilgi üretilmesi, üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştirilmesi, ürün kalitesinin veya standardının yükseltilmesi, verimliliğin artırılması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi, teknolojik bilginin ticarileştirilmesi, teknoloji yoğun yatırım ve girişimciliği desteklemek, araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkânı yaratmak ve teknoloji transferine katkıda bulunmaktır.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde Kimler Yer Alabilir?
Halen yüksek/ileri teknolojileri kullanmakta olan yerli ve yabancı firmalardan, Ar-Ge birimlerini TGB’lerde oluşturarak yeni Ar-Ge projeleri gerçekleştiren firmalar, Üniversite, İleri Teknoloji Enstitüsü veya Kamu Ar-Ge Merkezinin imkanlarını kullanarak yazılım veya yenilikçi teknolojiler geliştirmek isteyen KOBİ’ler, TEKMER’lerde büyüyen firmalar, ticarileştirilebilecek fikri olan genç girişimciler yer alabilirler.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin Avantajları Nelerdir? Neden Bu Bölgelerde Yer Almalıyım?
Bu bölgelerde yer alan gerçek ve tüzel kişi işletmelere kamu kurumları tarafından vergisel ve vergi dışı çeşitli teşvikler verilmekte ve destek sağlanmaktadır. Bu teşvik ve destek unsurları TGB’leri cazip kılmakta olup teşvik ve destek unsurları şu şekildedir:
Gelir / Kurumlar Vergisi İstisnası: Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu bölgedeki Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde edecekleri kazançları 31/12/2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
KDV İstisnası: Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerinin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde, münhasıran bu bölgelerde ürettikleri sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil oyun ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri KDV’den müstesnadır.
Personel Gelir Vergisi İstisnası: Bölgede çalışan Ar-Ge, Tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2028 tarihine kadar her türlü vergiden istisnadır. Buna göre bölgede çalışanların elde ettiği ücret üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanmayacaktır.
Harç ve Damga Vergisi İstisnası: Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyette bulunan yönetici şirketler Kanunun uygulaması ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtlar yönünden damga vergisinden, yapılan işlemler bakımından harçlardan, emlak vergisinden muaftır. Ayrıca atık su bedeli ödememektedirler.
Gümrük ve Damga Vergisi ile Fon ve Harç İstisnası: Ar-Ge, yenilik, yazılım ve tasarım projeleri kapsamında ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Firmalarına Sermaye Desteğinde Gelir ve Kurumlar Vergisi İndirim Teşviki: Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yer alan firmalara Bakanlık tarafından uygun görülen alanlarda (Bölgelerde yürütülen ve NACE Rev.2’ye göre orta yüksek ve yüksek teknolojili alanları) gerçekleştirecekleri projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından 1 Milyon TL’ye kadar sağlanan sermaye destekleri beyan edilen gelirin veya kurum kazancının %10’unun ve öz sermayenin %20’sini aşmayan kısmı indirim konusu yapılacaktır. Bu kapsamdaki projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin aktarımından itibaren en az dört yıl boyunca ilgili şirketlerde kalması şarttır.
Sigorta Prim Desteği: Ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin (Ar-Ge, tasarım ve destek) sigorta primi işveren hissesinin % 50’si Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.
Gelir Vergisi Stopajı Desteği: Bölgede yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere Bölge dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla gelir vergisi stopajı teşviki kapsamına alınmıştır. Ayrıca, Bu işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin Bölgelerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla Bölge dışındaki faaliyetlere ilişkin ücretlerinin tamamı da gelir vergisi stopajı teşviki kapsamına alınmıştır.
Desteklenecek Programlar Desteği: Bakanlıkça belirlenecek alanlarda en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden Teknoloji Geliştirme Bölgeleri firmaları ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri yönetici şirketlerinde kuluçka merkezi ve teknoloji transfer ofisi hizmetlerinde istihdam edilen personellerin maaşlarının brüt asgari ücret kadarlık kısmı, 2 yıl süre ile Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.
Altyapı, İdare Binası, Ar-Ge Binası ve Kuluçka Merkezi Desteği: Bölgelerde alt yapı, idare binası, AR-GE binası, atölye ve kuluçka merkezi inşası ile atölyelerde kullanılacak makine, ekipman ve yazılımlar ile AR-GE ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerini desteklemeye yönelik yönetici şirketçe yürütülen veya yürütülecek kuluçka programları, teknoloji transfer ofisi hizmetleri ve teknoloji iş birliği programları ile ilgili giderler, yardım amacıyla Bakanlık bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere karşılanabilmektedir. Yeni kanuni düzenleme ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde altyapı, idare binası ve kuluçka merkezi inşasının yanı sıra Ar- Ge binası, atölye ve buralarda yer alacak ekipman ve yazılımlara yönelikte Bakanlıkça destek verilebilmektedir.
KDV Desteği: Bölgede yer alan işletmelere, proje bazlı kullanılmak üzere alınacak makine ve teçhizatına ilişkin KDV muafiyeti sağlanmaktadır.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kuluçka Firmalarına Fon Sermayesi Desteği: Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Bölgelerde yer alan Gelir ve Kurumlar vergisi mükelleflerinin, 1/1/2022 tarihinden itibaren yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazanç tutarı 1 milyon TL’yi geçiyorsa mükellefler tarafından bu tutarın yüzde ikisinin pasifte geçici bir hesaba aktarılması ve geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da bu Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması şartı getirilmiştir. Aksi takdirde, istisna edilen kazançlar tutarının %20’si vergi kapsamında değerlendirilecektir.
Muafiyetlerden yararlanacak Destek Personeli Kapsamının Genişletilmesi: Teknoloji Geliştirme Bölgeleri firmalarında; gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren hissesine ilişkin teşviklerden yararlanacak olan destek personeli sayısının, toplam personel sayısı on beşe kadar olan Bölge firmaları için; AR-GE ve tasarım personeli sayısının yüzde yirmisi olarak uygulaması getirilmiştir.
Doktora Öğrencisi İstihdam Desteği: Bölgelerde yer alan firmalarda, istihdam ettikleri doktora öğrencisi AR-GE personeli için, iki yıl süreyle Bakanlık bütçesine konulacak ödenekle sınırlı olmak üzere Bakanlıkça yönetmelikle belirlenen şartlar çerçevesinde destek verilebilmesine imkan verilmiştir.
Destek Personelinin oranının arttırılması: Muafiyetlerden yararlanacak destek personeli sayısının, toplam personel sayısı on beşe kadar olan Bölge firmaları için; AR-GE ve tasarım personeli sayısının %20’si olarak uygulanmasıdır.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Çalışan Destek Personeli 4691 Sayılı Kanunla Sağlanan İndirim, İstisna, Teşvik ve Muafiyetlerden Yararlanabilir Mi?
31/12/2028 tarihine kadar, Bölgede çalışan destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden hesaplanan vergiden, 1/1/2022 tarihinden önce 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesinde düzenlenen asgari geçim indirimi, 1/1/2022 tarihinden sonra 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen asgari ücret istisnasına isabet eden vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarı; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir. Bu kapsamdaki ücretlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisnadır. Gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren hissesine ilişkin teşviklerden yararlanacak olan destek personeli sayısı toplam Ar-Ge ve tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Destek personeli sayısı hesabında küsuratlı sayılar bir üst tamsayıya iblağ edilir. Destek personeli sayısının toplam Ar-Ge ve tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere teşvik uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, ücretine teşvik uygulanacak destek personeli ise çalıştığı girişimci firma tarafından belirlenir. Toplam personel sayısı on beşe (hariç) kadar olan Bölge firmaları için bu oran yüzde yirmi olarak uygulanır.
Bölgede yer alan girişimciler için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı hangi kurum ve kuruluşlar tarafından verilir?
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı il müdürlükleri tarafından verilmektedir.
Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Yer Alan Ar-Ge Projelerinde Bölge Dışında Yapılacak Sürenin Ne Kadarlık Kısmı İstisnadan Faydalanabilir?
4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında kurulan Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin bu Bölgelerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Bölge dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda Bölge dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerinin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Cumhurbaşkanınca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir.
Buna ilave olarak gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında Bölgede çalışan personelin toplam sayısının veya teşvike konu edilen toplam çalışma sürelerinin yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla bu fıkrada belirtilen durumlar haricinde Bölge dışında geçirilen süreler de gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. Cumhurbaşkanı, yüzde yirmi olarak belirlenen bu oranı belirleyeceği bölgesel ve/veya sektörel alanlarda yüzde yetmiş beşe kadar artırmaya veya tekrar kanuni oranına kadar indirmeye yetkilidir. Bu bent kapsamında teşvikten yararlanılması için Bölge yönetici şirketinin onayının alınması ve Bakanlığın bilgilendirilmesi zorunludur. Yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirilen sürenin Bölgede yürütülen görevle ilgili olmadığının tespit edilmesi halinde, ziyaa uğratılan vergi ve buna ilişkin cezalardan ilgili işletme sorumludur.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Bulunan Girişimci Firmaların Bölgede Faaliyete Geçmeden Önce Başladıkları Projelerin İstisna Kapsamında Değerlendirilmesi Mümkün Müdür?
Yazılım, Ar-Ge veya tasarım faaliyeti yürüten firmaların, Bölgede faaliyete geçtikleri tarih itibarıyla tamamlamış oldukları projelerden elde edecekleri kazançların istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Diğer taraftan, mükelleflerin Bölgede faaliyete geçmeden önce başlayıp, Bölgede faaliyete geçtikten sonrada devam ettirdikleri yazılım, Ar-Ge veya tasarıma dayalı projelerden sağladıkları kazancın ancak, projenin Bölgede gerçekleştirilen kısmına ilişkin kazanç kısmı istisnadan yararlanabilecektir.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Geliştirilen Bir Yazılım Projesinin Gelir Hususundaki Muafiyeti, Bölgeden Ayrıldıktan Sonra Da Devam Eder Mi?
Bölgede geliştirilen proje sonucu ortaya çıkan ürünün Bölgeden ayrıldıktan sonraki satışından elde edilen kazancı da istisna kapsamında değerlendirilir.
Firmalarının projesi bittikten sonra yeni bir Ar-Ge projesi alabilmeleri için ne kadar süre gerekir?
Bölgede yer alan ve projelerinin tamamlanma tarihinden itibaren yeni bir proje sunmayan girişimcinin son projesinin tamamlanma tarihinden itibaren üç ay içerisinde yeni bir Ar-Ge veya tasarım projesi başlatılması gerekmektedir.
Gümrük Vergisi İstisnası Nasıl uygulanır?
Bölgelerde Kanun kapsamında yürütülen yazılım, Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır.
Bu istisna kapsamında ithal edilen eşya; Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere Genel Müdürlükçe onaylanarak Tek Pencere Sistemi aracılığıyla Ticaret Bakanlığına gönderilecek izinde belirtilen eşyadan oluşur. Bu istisnadan yararlanacak işletmeler Genel Müdürlükçe belirlenen başvuru formu ve eklerine göre taleplerini Bölge yönetici şirketine bildirir.
Bölge yönetici şirketi 14 üncü madde kapsamında projeye uygunluğu açısından ithal eşya talebinin uygun olup olmadığını değerlendirir. Bölge yönetici şirketi bu kapsamda ithalini uygun gördüğü eşyaya ilişkin bilgileri de içeren başvuruyu Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Sistemi üzerinden Genel Müdürlüğe iletir. Genel Müdürlük başvuruyu değerlendirir, uygun bulması halinde söz konusu başvuruyu onaylayarak gümrük işlemlerinde kullanılmak üzere Tek Pencere Sistemi üzerinden Ticaret Bakanlığına bildirir.
Kaynak:
4691 sayılı Kanun.
Comments are closed.