Tacirler, Serbest Meslek Erbapları Ve Şirket Ortaklarının Ödediği Sgk (Bağ-Kur) Primlerinin İndirimi
Özet:
Ticari, zirai, mesleki kazançları ile kar payı niteliğindeki menkul sermaye iratlarını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan gerçek kişiler, ödedikleri sosyal güvenlik (eski adıyla Bağ-Kur) primlerini ancak beyanname üzerinde, kazanç olması durumunda ve kazanç tutarı ile sınırlı olarak indirilebilecektir. Bu kapsamda kazanç yetersizliği nedeniyle indirilemeyen prim ödemeleri gelecek yıla devretmeyecek bu bağlamda zarar artırıcı olmayacaktır.
1-) Sigorta (4/B – Bağ-Kur) Prim Ödemeleri Kimleri Kapsar?
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu yürürlükten kaldırılmış ve bu kapsamdaki sigortalılar, 5510 sayılı Kanunun (4/B) maddesi kapsamına alınmıştır. Mezkûr madde hükmüne göre, hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;
1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,
2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,
4) Tarımsal faaliyette bulunanlar,
Sigortalı sayıldığından ve mülga 1479 sayılı Kanunda sayılanları kapsadığından, mevzuatta Bağ-Kur sigortalılarına yapılan atıflar günümüzde bu sayılanları kapsamaktadır.
2-) Prim Ödemelerinin İndirim Şartları Nelerdir?
Söz konusu sigorta primlerin gelir vergisi matrahından indiriminde iki önemli durum bulunmaktadır. Bunlardan birincisi primlerin ödenmiş olması ikincisi ise indirimin muhasebe kayıtlarında değil, beyanname üzerinde yapılacak olmasıdır.
2.1-) Ödeme:
193 sayılı GVK’nın sâfi ticari kazancın tespitinde indirilecek giderlere ilişkin (40/1-2) maddesinde hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı indirimi kabul edilen giderler arasında sayılsa da Kanunda, teşebbüs sahipleri tarafından kendileri için emekli ve yardım sandıklarına veya sigorta şirketlerine ödenen emekli aidatı ve sosyal sigorta primlerinin, gider yazılmasını öngören bir hüküm yer almamaktadır.
Bununla birlikte mülga 1479 sayılı (Bağ-Kur) Kanununun (49/3) maddesinde sigortalılarca ödenen giriş keseneği ve sigorta primlerinin vergi uygulamasında gider olarak yazılabileceği hükme bağlanmıştır.
Benzer şekilde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun (88/11) maddesinde de ‘Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarları, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılamaz.’ ibaresi yer almaktadır. Buna göre tahakkuk eden SGK primlerine ilişkin ödeme henüz gerçekleşmemiş ise söz konusu prim tutarlarının kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır. 174 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğine[1] göre de SGK priminin gider olarak dikkate alınabilmesi için, bu primlerin Sosyal Sigortalar Kurumuna fiilen ödenmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, sigorta primleri, dönemine ve ait olduğu yıla bakılmaksızın fiilen ödendiği tarihte gider yazılacaktır. Bununla birlikte ilgili mevzuat gereğince bir aya ait sigorta primleri ertesi ayın sonuna kadar ödenebileceğinden, Aralık ayına ait olan sigorta primlerinin ertesi yılın Ocak ayı içinde ödenmesi durumunda bu primler Aralık ayının gideri olarak dikkate alınabilecektir.
Bu bağlamda sigorta primlerinin ödenmesinin mali idare tarafından daha ileri bir tarihe ertelenmesi vb durumlarda ancak ödemenin yapıldığı dönemde indirim hakkından yararlanılabilinecektir.
2.2-) İndirimin Beyanname Üzerinde Yapılması:
SGK primlerinin vergi matrahından düşülmesi ile ilgili diğer bir önemli husus da indirimin beyanname üzerinde yapılacak olmasıdır. Konu ile ilgili açıklama 110 seri nolu Gelir Vergisi Tebliğinde yapılmış olup buna göre:
İlgili Kanun hükmü gereği ödenen giriş keseneği ve primlerin, teşebbüs sahipleri tarafından hesaplara gider olarak yazılması gerekmekte ise de, söz konusu sigorta primlerinin doğrudan doğruya kayıtlara gider olarak intikal ettirilmesi halinde, özellikle ortaklıklarda, her bir ortağın ortaklıktaki kâr payının her zaman eşit olmayacağı, ödenecek giriş keseneği ve primlerin seçilen aylık gelir basamağına göre değişebileceği ve bu nedenlerle de safi ticari kazancın tespitinde bazı güçlükler ve sakıncalar doğabileceğinden bahisle;
– Bağ-Kur giriş keseneği ve sigorta primlerinin Gelir Vergisi Kanununun 89/1 maddesi hükmüne paralel olarak, gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olduğunun tevsik edilmesi kaydıyla, mükellefler tarafından ticari kazançları için verilecek yıllık beyannamede bildirilen gelirden indirilmesi,
– Adî komandit şirketlerinin komanditer ortakları ile limited şirket ortakları hakkında da yukardaki esaslar dairesinde işlem yapılması,
– Prim ödeyen serbest meslek erbabının, Gelir Vergisi Kanununun 68/8 inci maddesi hükmüne dayanarak hasılâtlarından emekli aidatı veya sosyal sigorta primi indirmemiş olmaları şartıyla, anılan kanun gereğince ödedikleri sigorta primlerini gider yazmaları gerekmekte ise de yukarıda belirtilen nedenler karşısında, bu kimselerin de, primlerini serbest meslek kazançları ile ilgili olarak verecekleri yıllık beyannamelerinde gösterdikleri gelirden indirmeleri,
Gerektiği belirtilmiştir.
Bu kapsamda ödenen sigorta primleri muhasebe kayıtlarında gider olarak gösterilemeyecek, gösterilse dahi kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alındıktan sonra yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde, ancak kazanç olması durumunda ve kazanç tutarı ile sınırlı olarak indirilebilecektir. Bu kapsamda kazanç yetersizliği nedeniyle indirilemeyen prim ödemeleri gelecek yıla devretmeyecek bu bağlamda zarar artırıcı olmayacaktır.
2.3-) Serbest Meslek Erbabı İle İlgili Özellikli Bir Husus:
Bilindiği üzere GVK’nın 31’inci maddesinde yer alan engellilik indiriminden engelli meslek erbabı ve serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler de yararlanabilmektedir. Serbest meslek erbapları da mesleki faaliyetleri kapsamında ödedikleri sigorta primlerini yukarıda belirtilen esaslar dahilinde beyanname üzerinde mesleki kazançla sınırlı olarak ve ancak yararlanılan engellilik indirimi ile birlikte indirim konusu yapabileceklerdir.
[1] 19.02.1994 tarih ve 21854 sayılı Resmi Gazete
Comments are closed.